Fáum sveitarfélögum ætlað að standa undir mikilli hækkun veiðigjalda

Rúm vika er síðan ráðherrar úr ríkisstjórn Íslands kynntu tillögur sínar um breytingar á tillögum um veiðigjaldi. Umsagnarfrestur um þær rennur út á morgun en síðan þær komu fram hafa talsmenn bæði útgerðar og sveitarfélaga varað við áhrifum þess.

Samkvæmt frumvarpsdrögunum er gert ráð fyrir umtalsverðum hækkunum á veiðigjaldi af annars vegar uppsjávarafla, hins vegar þorski og ýsu. Þegar rýnt er í uppsjávaraflann kemur í ljós að miðað við árið í ár hækki veiðigjöld af norsk-íslenskri síld, kolmunna og makríl um 4,6 milljarða en alls er vonast til að hækkunin skili ríkinu 8,5 milljörðum í auknar tekjur á ári.

Engar bætur þegar ekkert veiðist

Jón Björn Hákonarson, forseti bæjarstjórnar Fjarðabyggðar, varar við því að gjaldheimtan af uppsjávarveiðinni leggist hart á fá sveitarfélög. „Það eru mjög há sveitarfélög sem standa á bakvið þessa miklu boðuðu hækkun. Uppsjávarveiðar hafa byggst upp í Vestmannaeyjum, Vopnafirði, Langanesbyggð, Hornafirði og hér í Fjarðabyggð.“

Þetta sé óþægilegt í ljósi þess að uppsjávarveiðar séu af náttúrunnar hendi sveiflukenndar. „Það geta orðið miklar búsifjar þegar niðursveiflur eru í veiðunum og til þessa hefur ríkið ekki bætt okkur þær. Frumvarpið nú kemur á sama tíma og það er loðnubrestur annað árið í röð.“

Gagnrýnendur frumvarpsins telja að það dragi úr vilja sjávarútvegsfyrirtækjanna til að fjárfesta og vara við að það hrindi af stað eða hraði enn frekar hagræðingu og samþjöppun í greininni. „Það er boðuð mikil hækkun og þegar fyrirtæki þurfa að greiða hærri gjöld er líklegt að það hafi áhrif á annan rekstur. Tilfinningin er að þau dragi saman í fjárfestingum eða kaupum á þjónustu og það eru fjármunir sem hafa víðtækara skattspor. Þetta getur haft áhrif á sveitarsjóði, bæði með minna útsvari en líka samdrætti í tekjum hafnarsjóðs. Ef vinnsla leggst af í byggðarlögum þá hefur það mikil áhrif.“

Telja ríkinu skylt að meta fjárhagsleg áhrif á sveitarfélög

Bæjarráð Fjarðabyggðar ályktaði á mánudag um þörfina á að nánar yrði greint hvaða áhrif frumvarpið hefur á byggðir sem byggja á sjávarútvegi. Slík vinna er í gangi á vegum Samtaka sjávarútvegssveitarfélaga, þar sem Jón Björn er í stjórn. Hæpið er þó að það takist að ljúka henni allri áður en frestur til að skila umsögn um frumvarpsdrögin rennur út á morgun.

„Við höfum fengið KPMG til að greina hvaða fjárhagslegu áhrif þetta hefur á sveitarfélögin. Við munum skila inn umsögn á morgun með fyrirvara um viðbótargögn sem koma þegar KPMG hefur lokið sinni úttekt.“

Þá benda sveitarfélögin á að samkvæmt sveitarstjórnarlögum skuli fara fram sérstakt mat á áhrifum lagabreytinga á fjárhag sveitarfélaga ef sýnt þykir að fyrirsjáanlegt er að lögin hafi slík áhrif. „Slíkt mat liggur ekki fyrir og það hefur ekkert samráð verið haft við sveitarfélögin.“