Telja hækkanir á leikskólagjöldum ganga þvert á kjarasamninga
Fulltrúar VR og AFLs Starfsgreinafélags funduðu með fulltrúum Fjarðabyggðar í morgun vegna breytinga á leikskólagjöldum sem eiga að taka gildi eftir rúman mánuð. Formaður VR segir að með breytingunum sé verið að velta mönnunarvanda leikskólanna yfir á foreldra.Meirihlutinn í bæjarstjórn Fjarðabyggðar samþykkti við fjárhagsáætlunargerð í byrjun desember breytingar á gjaldskrám leikskóla. Þær eru í grófum dráttum þær að opnunartími leikskólanna er samræmdur, vistunargjald fyrir sex tíma vistun lækkar en fer síðan hækkandi eftir því sem vistunin lengist.
Þá er tekið upp gjald fyrir skráningardagar, sem eru 20 yfir árið, meðal annars í dymbilviku og milli jóla og nýárs. Af hálfu Fjarðabyggðar hefur verið því haldið fram að breytingarnar séu til að hvetja foreldra til að draga úr vistunartíma og minnka þannig álag á starfsfólk.
Minnihluti Fjarðalistans greiddi atkvæði gegn breytingunum og bókaði að þær kæmu sér illa fyrir tekjulægsta fólkið, sem þurfi helst að vinna og því mest á vistun að halda. AFL gagnrýndi áformin sem félagið segir að hækki gjöld um 46% fyrir börn í 8 tíma vistun og 66% fyrir börn í 8,5 tíma vistun. Fleiri samtök launþega, svo sem Starfsgreinasambandið og VR, hafa stutt gagnrýnin AFLs.
Mönnunarvanda velt yfir á foreldra
Þess vegna fóru fulltrúar VR og AFLs saman á fund í dag með bæjarráði og bæjarstjóra, sem buðu einnig leikskóla- og aðstoðarleikskólastjórum að sitja fundinn. „Við höfum mótmælt þessum breytingum og töldum rétt að fylgja þeim eftir með fundi,“ segir Halla Gunnarsdóttir, formaður VR.
Hún segir að gjaldskrárbreytingarnar gangi þvert gegn kjarasamningum sem undirritaðir voru fyrir tæpu ári. „Launafólk undirgekkst þar hóflegar launahækkanir gegn því að hið opinbera héldi aftur af gjaldskrárhækkunum. Það var miðað við 3,5% hækkanir á gjaldskrám og að barnafjölskyldum yrði hlíft við álögum. Samkvæmt útreikningum AFLs er hækkunin 24-66% eftir vistunartíma sem er langt umfram það sem rætt var um við gerð kjarasamninganna.“
Halla segir verkalýðsfélögin hafa samúð með vanda Fjarðabyggðar og annarra sveitarfélaga að fá fólk til starfa á leikskólunum en hafna þessari aðferð. „Við heyrum að þetta snúist fyrst og fremst um skipulag og mönnun leikskóla en það er ekki hægt að skella þeim vanda umhugsunarlaust á launafólk, eins og þarna er gert. Mönnunarvandinn er ekki á ábyrgð leikskólastjóra eða launafólks, heldur sveitarfélagsins.“
Kemur harðast niður á tekjulægra fólki
Verkalýðsfélögin hafa gagnrýnt að breytingarnar komi harðast niður á tekjulægri hópum og fullvinnandi fólki og eins hafa kvenréttindahreyfingar lýst þeim sem bakslagi í jafnréttisbaráttunni. „Þetta getur verið ágætt fyrir fólk í hátekjuhópum sem á húsnæði og getur keypt sér aðstoð, svo sem að fá au-pair til að sækja börnin.
En þetta er ekki gott fyrir fólk á almennum vinnumarkaði. Fólk kemur úr fæðingarorlofi út á vinnumarkaðinn án orlofsdaga, því þeir safnast ekki upp í fæðingarorlofi. Annars á fólk sína 24 orlofsdaga yfir árið. Frídagar leikskóla, með starfsdögum, eru 26 og svo eru skráningardagarnir 20 þar sem foreldrar eru hvattir til að hafa börnin heima. Þetta gengur ekki upp fyrir stærsta hópinn sem er sá sem vinnur að jafnaði átta tíma vinnudag.
Klukkustundum og dögum barna á leikskóla er fækkað án samhengis við veruleikann á vinnumarkaði. Leikskólarnir eru mjög mikilvæg uppeldis- og menntastofnun, en þeir eru líka íverustaður barna meðan foreldrar þeirra eru í vinnu og það verður að taka tillit til allra þessara atriða þegar leikskólastefna er mótuð. Það virðist ekki hafa verið gert þarna. Þetta býður líka heim hættu á bakslagi í jafnréttisbaráttunni og ekki síst fyrir erlendar konur,“ segir Halla.
Fleiri sveitarfélög, til dæmis Kópavogur, hafa farið svipaða leið. Breytingarnar hjá Kópavogi voru samþykktar sumarið 2023 og tóku gildi það haust. Þeim breytingum var mótmælt og Halla segir þær ekki mælast vel fyrir meðan foreldra. „Það kom könnun nýverið sem sýndi talsverða óánægju, einkum meðal þeirra sem þurfa mestu vistunina. Þarna eru sveitarfélögin að taka upp fjárhagslegar refsingar til þeirra sem stunda fulla vinnu, en langfæst launafólk getur valið um annað.“
Vonast til að ákvörðunin verði endurskoðuð
Á fundi bæjarráðs fyrir viku var farið yfir athugasemdir sem fram komu á tveimur kynningarfundum um breytingarnar sem haldnir voru í janúar. Þar var samþykkt með atkvæðum meirihluta Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks að lækka gjald skráningardaganna úr 5.000 krónur í 3.000. Þá var samþykkt að endurskoða reglur um frístundastyrki þannig þeir nái líka til starfs fyrir börn á leikskólaaldri.
Fulltrúi Fjarðalistans sat hjá en lagði fram bókun þar sem hann fagnaði að skref væri stigið í rétta átt en ítrekaði að enn væri eftir að tryggja jafnt aðgengi að leikskólum óháð efnahag. Til þess þyrfti víðtækt samráð við foreldra og ítarlegri greiningu á áhrifunum.
Halla segist vona að breytingarnar verði endurskoðaðar enn frekar á næstu vikum. „Við vonum auðvitað að bæjarráð fundi áfram og fari yfir tillögurnar þannig þær gangi ekki gegn kjarasamningum,“ svaraði hún aðspurð um hvort fundurinn í morgun hafi einhverju breytt.
Mynd: Hlynur Sveinsson
