„Við tók algerlega súrrealískt ástand“
„Ég var inni í húsinu Brennu, í miðbæ Neskaupstaðar, þar sem ritstjórnarskrifstofa Austurgluggans var þá. Ég man að ég var að lesa yfir blað vikunnar sem við höfðum klárað kvöldið áður, þegar síminn hringdi. Þetta var vinur minn sem vann í netagerðinni og hann sagði mér einfaldlega, blátt áfram, að það hefði fundist lík við bryggjuna, pakkað inn og með stunguförum. Þetta var eins hádramatískt og það gat orðið,“ segir Jón Knútur Ásmundsson, sem var ritstjóri Austurgluggans árið 2004.
Í tilefni frumsýningar myndarinnar Undir halastjörnu sem byggir á líkfundarmálinu svokallaða í Neskaupstað var Austurglugginn með tvær umfjallanir um málið í síðasta blaði, annars vegar var viðtal við Grétar Sigurðsson, einn af „líkmönnunum“ og hins vegar Jón Knút sem var spurður að því hvernig var að vera blaðamaður á þessum tíma og lenda í hringiðunni miðri.
Ég hringdi í blaðamanninn, sem þá var Helgi Seljan, sagði honum frá þessu og í framhaldinu hringdum við í aðra fjölmiðla og létum vita af þessu. Við tók algerlega súrrealískt ástand þar sem síminn hringdi nokkurn veginn látlaust í heilan sólarhring. Austurglugginn var, þá sem nú, vikublað og við vorum ekki búnir að koma okkur upp vefsíðu. Þannig að í stað þess að bíða átekta aðstoðuðum við aðra fjölmiðla, einkum DV og Fréttablaðið, redduðum ljósmyndum og deildum upplýsingum.“
Fóru eftir þetta að kafa í alvarlegri mál
Hvernig var að lenda í þessu, bæði fyrir blaðið og þig persónulega? „Austurglugginn var nokkurn veginn dæmigert héraðsfréttablað fram að þessu. Við vorum reyndar búnir að spreyta okkur á „alvöru“ fréttum og vorum undir nokkrum áhrifum frá DV sem gekk í endurnýjun lífdaga um þetta leyti og var einstaklega ferskt og skemmtilegt, að okkur fannst í það minnsta.
Mig minnir að á forsíðu blaðsins sem við vorum rétt búnir að klára þegar líkið fannst hafi verið einhverjar vangaveltur um veðrið þannig að það kvað við nýjan tón með þessum líkfundi, svo ekki sé meira sagt. Viku síðar gáfum við út blað sem var helgað málinu. Annað hefði verið skrýtið en ég hygg að lesendur Austurgluggans hefðu nú sennilega fyrirgefið okkur ef við hefðum bara haldið áfram að skrifa um veðrið.
Helgi ritaði frábæra yfirlitsgrein um málið og ég held að blaðamannsferill hans hafi í raun byrjað fyrir alvöru þarna. Svona skrifaði hann sig inn á DV „and the rest is history“. Hann varð fljótlega eftir þetta einn flottasti blaðamaður Íslands bæði fyrr og síðar og ég er fáránlega stoltur af honum. Svona svo það sé sagt.
Eftir þetta jókst sjálfstraust okkar umtalsvert og við þorðum að kafa ofan í „alvarlegri“ mál. Ég held að mér sé óhætt að segja að blaðið hafi orðið þekkt eftir þetta, í það minnsta meðal fjölmiðlafólks og að sama skapi umdeildara. Áskrifendum fjölgaði ekkert þótt við legðum mikið á okkur að skrifa um eitthvað annað en veðrið.
Og jú, þetta hafði einhver áhrif á mig. Svona hádramatísk mál eru ágæt til að skera úr um hvort maður hafi það sem til þarf í fréttamennsku. Ég skildi það ekki þá en fáeinum árum síðar sagði ég skilið við fréttirnar. Ég var ekki týpan í þetta. Mér leið ekki vel í hringiðunni og eftir á að hyggja hefði líkfundarmálið átt að segja mér það strax.“
„Máttur vanans gildir ekki bara um manneskjur heldur heilu samfélögin“
Hvaða áhrif telur þú þessa atburði hafa haft í Neskaupstað meðan á þessu stóð? Hefur það kannski breytt einhverjum þar til frambúðar? „Ég skrifaði einhverja grein á sínum tíma í Austurgluggann. Inntakið í henni var í þá veruna að Norðfirðingar myndu aldrei gleyma þessu, bærinn hefði glatað sakleysi sínu og blablabla. Vissulega var fólk slegið og Norðfirðingar og aðrir landsmenn muna að sjálfsögðu eftir málinu, enda eru fjölmiðlar duglegir að rifja það upp. Þetta var heljarstórt frávik frá hversdagslífinu og nokkrum dögum eða vikum síðar hélt lífið bara áfram sinn vanagang. Varð hversdagslegt aftur. Máttur vanans gildir ekki bara um manneskjur heldur heilu samfélögin og líkfundarmálið er ágætis dæmi um það.“
