Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka.
Framboðsfundur flokkanna í Norðausturkjördæmi á vegum Austurgluggans.Allir frambjóðendur voru spurðir: Hvaða skoðun hafið þið á sjókvíaeldi í Seyðisfirði?Sjá mínútu 37:30 í upptöku.
Jens Garðar Helgason svaraði: „Það eru lög í landinu um fiskeldi. Það er búið að gera haf- og strandsvæðaskipulagið fyrir Austurland og þar á meðal Seyðisfjörð. Það kveður á um fiskeldi í Seyðisfirði. Við styðjum fiskeldi í Seyðisfirði“.
Sigmundur Davíð Gunnlaugsson svaraði: „Já það ætti að heimila fiskeldi í Seyðisfirði með ströngum öryggiskröfum“.
Ingibjörg Isaksen svaraði: „Leyfisveitingar vegna fiskeldis í Seyðisfirði eru að mér skilst í lögbundnum farvegi núna, og svæði sem koma til álita hafa verið afmörkuð í lögum í haf- og strandsvæðaskipulagi.“
Kæru frambjóðendur.
VÁ – félag um vernd fjarðar hefur barist fyrir hönd 75% íbúa, sem segja NEI TAKK við sjókvíaeldi í Seyðisfirði. Eftir að hafa hlustað á framboðsfundinn setti ég inn svör þriggja frambjóðenda, sem vilja klárlega fiskeldi í Seyðisfirði og tala um öryggi og að það séu fiskeldislög í landinu. Félagsmenn VÁ ásamt Katrínu Oddsdóttur lögmanni félagsins, hafa farið á marga fundi með stofnunum, sem koma að laxeldinu, og bent á að það eru lög í landinu bæði fiskeldislög og önnur, lög sem verið er að brjóta í Seyðisfirði. VÁ kynnir hér nokkur þeirra fyrir frambjóðendum.
Burðarþolsmat
Burðarþolsmat er ekki gert eftir gildandi fiskeldislögum skv. 2. mgr. 6. gr. : „Ráðherra skal taka tillit til sjónarmiða um aðra nýtingu hafsvæða en nýtingu vegna fiskeldis við ákvörðun sína skv. 1. mgr. „
2. mgr. 4. gr. a. fiskeldislaga : „Þegar burðarþol, áhættumat erfðablöndunar og svæðaskipting skv. 1. mgr. liggur fyrir úthlutar ráðherra eldissvæðum.“
Í Seyðisfirði sinnti ráðherra ekki lagaskyldu sinni og því síður Hafrannsóknarstofnun. Í burðarþolsmötum Hafrannsóknarstofnunar er bara sagt : „Jafnframt er bent á að æskilegra er að eldismassi sé frekar utar í firðinum en innar.“ Burðarþolsmatið tók engum breytingum þrátt fyrir breytingar á fiskeldislögum 2019. Kaldvík fékk þau svæði sem það sóttist eftir í Seyðisfirði. Matvælaráðherra fylgdi ekki lagaskyldu sinni.
Ofanflóðamat
Staðbundið ofanflóðamat í Selstaðavík liggur ekki fyrir. 18. gr. reglugerðar um ofanflóð hljóðar svona: „Telji Skipulagsstofnun þörf á gerð staðbundins hættumats sendir hún beiðni um það til Veðurstofu Íslands.“ Skv. 7. gr. „kostnaður við staðbundið hættumat greiðist af framkvæmdaaðila.“ Á reglugerðinni sést að Kaldvík, sem lét gera áhættumat ofanflóða, átti aldrei að koma nálægt því að öðru leiti en að greiða fyrir það.
Í lögum um ofanflóðamat segir í 5. mgr. 4. gr. „Hættumat öðlast gildi þegar ráðherra hefur staðfest það. Taka skal fullt tillit til hættumats við alla skipulagsgerð og skal það lagt fram sem fylgiskjal með skipulagstillögu.“
Skv. ofangreindu er ekkert staðbundið ofanflóðamat til fyrir Selstaðavík undirritað af umhverfisráðherra. Innviðaráðherra gat því aldrei staðfest strandsvæðaskipulagið í mars 2023. Skipulagið er ógilt því Kaldvík hafði engar forsendur til að skipta sér af vinnslu þess.
Farice
Farice-1 strengurinn liggur inn miðjan Seyðisfjörð. Farice ehf. rekur þennan mjög mikilvæga innvið, sem þjónar fjarskiptaöryggis Íslands að 1/3 og Færeyja að 2/3 hluta. Þetta er þjóðaröryggismál. Ráðherrar í þjóðaröryggisráði og aðrir ráðherrar sem koma að sjókvíaeldi, eiga að tryggja að öryggi strengsins verði ekki ógnað af sjókvíaeldi. Í skipulagsvinnunni var ekki hlustað á beiðnir Farice ehf. og Fjarskiptastofu um að gæta fyllsta öryggis strengsins.
Farice ehf. bað ráðherra fjarskiptamála vorið 2023 um nauðsynlegar breytingar á fjarskiptalögum til að tryggja öryggi sæstrengja. Af því hefur ekki orðið, en skv. fréttum í haust áformaði ráðherra breytingar vorið 2025. Breytinganna er þörf vegna þess að í fjarskiptalögum er talað um að akkerisfestingar skipa séu bannaðar á helgunarsvæði sæstrengja. Fiskeldisfyrirtæki og SFS hártoga lögin og líta svo á að bannið eigi ekki við um kvíar. Siglingalög segja: „Skip er sérhvert fljótandi far nema annars sé getið.“ Kví er ekkert annað en fljótandi far og þar með skip skv. reglugerð um fiskeldi: „Kví: Netpoki sem hangir í fljótandi grind eða er festur á grind sem komið er fyrir við yfirborð lagar.“
Stjórnsýslan verður að vera sterkari en svo, að það þurfi að bíða í tvö ár til að tryggja þjóðaröryggi og netöryggi tveggja þjóða, Íslands og Færeyja. Innviðaráðherra horfir alfarið fram hjá almannahagsmunum og Farice-1, sem er mikilvægur innviður. Þjóðaröryggisráð, þar sem forsætisráðherra er formaður, hefur ekki komið að þessu öryggismáli.
Áhættumat siglinga
VSÓ ráðgjöf gerði áhættumat siglinga í Seyðisfirði vegna sjókvíaeldis fyrir Vegagerðina árið 2022. Matið kom illa út fyrir sjókvíaeldið og fór ofan í skúffu. Nú tæpum tveim árum seinna vinnur VSÓ ráðgjöf áhættumat að beiðni Kaldvíkur, og í því er engin þörf talin á mótvægisaðgerðum. Muninn á þessum tveim áhættumötum VSÓ á eftir að skýra. Nýja áhættumatið vitnar ekki í Landhelgisgæsluna eins og gert er í öllum áhættumötum á Vestfjörðum. „Það er mat Landhelgisgæslu Íslands að öryggissvæði siglingaleiða og fjarlægð í hvers kyns fyrirstöðu skuli vera a.m.k. 200 metrar, til að gefa sjófarendum nauðsynlegan viðbragðstíma, t.d. til stefnubreytingar eða til að koma út akkeri.“ 50 m öryggissvæði í Seyðisfirði er bara miðað við kvíar en ekki eldissvæði eins og gert er fyrir vestan. Matið tekur ekki tillit til Farice-1 strengsins og vitnar í ofanflóðamat, sem er ógilt. Engin hnit eða myndir eru sýnd, sem útskýra hvernig á að koma eldisstöðvum fyrir inni í eldissvæðum. Engin áætlun er um skipaumferð, sem þverar fjörðinn vegna sjókvíaeldis ef af því verður. Reyndur skipstjóri á Seyðisfirði hefur skoðað matið og sagt að ef af fyrirhuguðu eldi verður, muni Seyðisfjörður, sem talin hefur verið ein öruggasta höfn landsins, fara úr öruggu siglingasvæði í varhugavert.
Seyðisfjörður fær allt aðra meðferð í áhættumati siglinga, sem VSÓ ráðgjöf vann fyrir hagsmunaaðilann Kaldvík, miðað við þau áhættumöt, sem gerð voru í Djúpinu af þrem ríkisstofnunum, Vegagerðinni, Samgöngustofu og Landhelgisgæslu. Þennan mun eiga stofnanirnar eftir að útskýra.
Umhverfismat
Umhverfismat í Seyðisfirði var unnið að VSÓ ráðgjöf. Svæðisráð kynnti það með tveim valkostum A og B, en lokaniðurstaðan varð þriðji valkosturinn, sem aldrei var kynntur, þar sem grænt verndarsvæði í umhverfismatinu hafði verið þurrkað út til að koma eldissvæði fyrir í Skálanesbót. Þarna er brotið á umhverfislögum.
Frambjóðendurnir þrír, sem styðja ekki Seyðfirðinga
Ingibjörg er greinilega ekki þingmaður allra í NA kjördæmi. Hún vill friða Eyjafjörð en ekki Seyðisfjörð þrátt fyrir alla þessa ágalla. Hún getur að sjálfsögðu ekki farið gegn eigin formanni Sigurði Inga Jóhannssyni innviðaráðherra, sem samþykkti strandsvæðaskipulagið í Seyðisfirði, þrátt fyrir öll þessi lagabrot.
Sigmundur hefur greinilega ekki kynnt sér sjókvíaeldismálið í Seyðisfirði og gerir sér ekki grein fyrir að allt öryggið er sett í hendur hagsmunaaðilans Kaldvíkur.
Jens Garðar, já það eru lög í landinu. Það eru hins vegar engin lög í landinu, sem segja að Jens Garðar f.h. Kaldvíkur megi skipuleggja eldissvæði og áhættumeta Seyðisfjörð. Sjöttu kynslóðar Eskfirðingurinn knái gekk yfir sjó og land og stofnanir ríkisins til að komast yfir 10.000 tonna eldi í Seyðisfirði og tryggja sér og öðrum þar með meiri hagnað af sölu fiskeldisfyrirtækjanna til Norðmanna árið 2017. Stjórnmálamaðurinn Jens Garðar er fullkomlega vanhæfur til að taka afstöðu til sjókvíaeldis í Seyðisfirði, sem aðstoðarframkvæmdastjórinn Jens Garðar hefur barist hart fyrir að fá.
Íbúalýðræði
Gallup könnun, gerð á faglegan hátt fyrir Múlaþing, hefur staðfest að 75% Seyðfirðinga segja NEI TAKK við sjókvíaeldi í Seyðisfirði. Flestir frambjóðendur á fundinum, aðrir en þessir þrír, vildu að hlustað væri á vilja Seyðfirðinga. Yfir 60% landsmanna eru andvíg því að sjókvíaeldi verði sett í Seyðisfjörð. VÁ gerir samkvæmt þessum niðurstöðum ráð fyrir því að nýtt Alþingi setji íbúalýðræðið í forgang og geri tillögu Stefáns Jóns Hafstein um sjókvíaeldi að sinni. Það á að virða íbúalýðræðið á Seyðisfirði og lögin í landinu.
Takk öll, sem takið undir með Seyðfirðingum og segið NEI TAKK við sjókvíaeldi í Seyðisfirði.
VÁ mun berjast áfram og standa vörð um Seyðisfjörð. Við eigum aðeins eina jörð.
Höfundur er félagsmaður í VÁ – félag um vernd fjarðar
