Í leit að hundum árið 1956
Íslenskra fjárhunda var leitað á Héraði árið 1956. Vitað er um 3 rakka sem fundust í þessum leiðangri: Aula frá Sleðbrjót, Konna frá Lindarbakka og Vask frá Þorvaldsstöðum. Talið er að Watson hafi einnig keypt 3 tíkur í þessari ferð, veit einhver sem þetta les nöfn þeirra og hvaðan þær komu?Úr bókinni „Öldin okkar“ frá árunum 1951-1960:
„Í dag hefja tveir útlendingar og íslenskur leiðsögumaður leit af fjárhundum með hinum gömlu og góðu íslensku einkennum. Útlendingurinn, Mark Watson kom einn og íslenski leiðsögumaðurinn er þjóðkunnur afreksmaður, Vilhjálmur Einarsson sem þá var nýlega kominn heim frá námi í Bandaríkjunum þegar hann fékk óvænt tilboð um starf í um vikutíma. Þrátt fyrir að þetta starf truflaði Vilhjálm við undirbúning fyrir keppni á Ólympíuleikum þá um haustið þáði hann starfið.“
Frásögn Vilhjálms hefur áður verið birt í Sámi, blaði Hundaræktarfélags Íslands:
„Mark Watson var hávaxinn myndarmaður, kvikur og glaðlegur. Hann var prúðbúinn og hafði um sig svip ensks aðalsmanns, enda af lávarðarkyni. Watson gisti á gistihúsinu á Egilsstöðum en við snæddum saman á hótelinu. Þar var honum skipað til hægri handar húsbóndans enda raðað við borðið eftir mannvirðingum, bílstjórinn við fjærsta horn.
Það var vætutíð með sólarglennu á milli þennan vikutíma, sem leiðangurinn stóð. Ég var með Land-Rover bíl föðurs míns „Robba“ að láni, fyrst ókum við um nágrenni Egilsstaða, ekið heim að bæjum og bændur teknir tali en árangur takmarkaður fyrstu tvo dagana.
Á þriðja degi átti að leita í Jökulsárhlíðinni. Þegar ekið hafði verið örstutt norður og komið var rétt framhjá þar sem Fellabær er nú, rekur Watson upp óp og skipar mér að stansa strax. Hann hafði þá komið auga á hund sem birtist út úr þokunni. Watson stökk út og var kominn með hundinn í fangið himinlifandi á svip og ekki um annað að ræða en taka rennblauta skepnuna upp í bílinn. Nú var ekið heim að næsta bæ, Ekkjufellsseli, því líklegast þótti okkur að hundurinn væri þaðan. Nei, ónei, þar kannaðist fólk ekkert við skepnuna. Á sama hátt fór á hverjum bænum að öðrum uns við gáfumst upp við að finna réttan eiganda.
Það fjölgaði því gestum á hótelinu hjá Sveini Jónssyni hótelhaldara og stórbónda, og kærleikar jukust með Watson og hinum dularfulla hundi. Hann fór að biðja mig um að setja auglýsingu í útvarpið. Ég baðst undan lengi vel og fannst hálf-hlægilegt að auglýsa sem svo:
„Hundur hefur fundist....“, það yrði bara hlegið að þessu og talið gabb en Watson gaf það ekki eftir og útvarpstilkynningin fór í loftið.
Dagarnir liðu einn af öðrum, ekið suðurábóginn með þá félaga Watson og hundinn í faðmlögum í framsæti „Robbans“.
Í Breiðdal og á Berufjarðarströndinni gerði Watson kaup. Það var eftirminnilegt að vera túlkur við þessi viðskipti. Bændur sýndu heilmikið viðskiptavit, því ævinlega var um hreina gersemi að ræða.
En áður en lengra var haldið í viðskiptunum vildi Watson heyra ættartöluna. Og það stóð ekki á svörum: þarna rakti margur bóndinn ætt hundsins sín í 7-8 ættliði! Þetta var mikilvægt fyrir Watson því að hann vildi fá kynið opinberlega viðurkennt í Bandaríkjunum. Ekki man ég verðið, en það skipti ekki máli, bændur fengu uppsett verð en hefðu ef til vill getað fengið helmingi meira.
Allir voru hæstánægðir að leikslokum. Ef ég man rétt varð uppskeran 6 hundar, 4 í Breiðdal, 1 í Berufirði og 1 í Jökulsárhlíð. Nú þurfti að smíða sérstök búr á trésmíðaverkstæði Kaupfélagsins til að flytja dýrin með flugi suður til Reykjavíkur og þaðan á hundabúgarð Watson í Kaliforníu. Það færðist glóð í augu Watsons þegar hann trúði mér fyrir vonum sínum um þessa kostnaðarsömu hundaræktunaráætlun: „Ég vonast til að komast á forsíðu Life-magasin þegar tekist hefur að hreinrækta íslenska hundinn og kynið hefur fengið löggildingu“.“
En víkjum þá í lokin að fyrsta hundinum sem Watson fann í þokunni. Hvort hundatilkynningin hreif eða vandræði okkar með óskilahundinn hafi orðið heyrikunn á Héraði veit ég ekki. Eigandinn gaf sig fram. Hann reyndist vera Geir bóndi í Sleðbrjót í Hlíð, 30 km frá Egilsstöðum. Bóndi var um þessar mundir í vinnu á Egilsstöðum og hundurinn hefur verið kominn nærri alla leið á eftir honum. Kaupin gengu greiðlega og Watson flutti Aula frá Sleðbrjót á Wensum kennel í Kaliforniu.
Að lokum er gaman að geta þess að Vilhjálmur Einarsson, hlaut silfurverðlaun á Ólympíuleiknumum í Sidney í Ástralíu síðar um haustið og varð fyrstur Íslendinga til að hljóta verðlaun á Ólympíuleikum.
Ég hitti Vilhjálm í byrjun apríl 2016 í Reykjavík og þó að það séu tæplega 60 ár liðin frá leitinni forðum þá man hann vel eftir ferðalagi þeirra Watson með Aula á Land-Rovernum. Hann sagði Watson hafa verið ágætis ferðafélaga og ræðinn. Þá sagðist Vilhjálmur ekki hafa gert sér grein fyrir áður, hversu áhrifarík þessi leit var og þótti til þess koma að hann hafi sjálfur verið leiðsögumaðurinn sem getið er í „Öldinni okkar“ sá sem leitaði fjárhunda með hinum gömlu og góðu íslensku einkennum.
Ef einhver getur gefið nánari upplýsingar um hundana þá vinsamlegast sendið mér tölvupóst: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
