Opið bréf til fjölmiðla
Nú er komið nóg, kaupin á eyrinni ganga ekki svona fyrir sig. Fréttaflutningur margra fjölmiðla af áformum Kleifa fiskeldis um sjókvíaeldi á Norðurlandi hefur hljómað í eyrum landsmanna undanfarnar vikur, nú síðast á RÚV 22.09.2024.RÚV hefði verið í lófa lagið að kynna sér laxeldislögin frá 2019, sem eru í fullu gildi, í stað þess að rjúka til og spyrja fólk á Norðurlandi um afstöðu til þessa sjókvíaeldis. Í 4. og 6. gr. laganna kemur fram.
6. gr. b. Burðarþolsmat.
„Ráðherra ákveður hvaða firði eða hafsvæði skuli meta til burðarþols og hvenær það skuli gert.“
4. gr. a. Skipting hafsvæða í eldissvæði, auglýsing og úthlutun þeirra.
„Auglýsa skal opinberlega úthlutun eldissvæða. Við mat á tilboðum kemur m.a. til skoðunar upphæð tilboðs, reynsla af fiskeldisstarfsemi, fjárhagslegur styrkur, mælikvarðar sem mæla hvernig tilboðsgjafi hefur stundað rekstur sinn og upplýsingar um það hvernig tilboðsgjafi hyggst stunda reksturinn, m.a. út frá umhverfissjónarmiðum. […] Ráðherra ákveður hvenær eldissvæðum er úthlutað og hversu mörgum er úthlutað hverju sinni.”
Eyjafjörður er auglýstur friðaður og Héðinsfjörður er eyðifjörður. Það er stefna stjórnvalda að leyfa ekki sjókvíaeldi í eyðifjörðum.
Eins og sést í lögunum er það ráðherra, sem tekur ákvörðun um hvaða hafsvæði á að burðarþolsmeta og eftir atvikum úthluta.
Kleifar fiskeldi virðist hafa misst af því að gamla úrelda aðferðin, þar sem fyrirtækin sóttu um eldissvæði og sáu svo sjálf um rest, er ekki lengur í gildi. Til að kaupa velvild sveitarfélaganna eru Kleifar með gylliboð til þeirra um ókeypis hlut í sjókvíaeldinu. Samþykki sveitarfélögin það fá þau 10,1% af arðgreiðslum félagsins. Sveitarfélögin þurfa ekki að vera að hugsa um þetta gylliboð Kleifa, því eins og sést að ofan er það ráðherra sem tekur ákvarðanir um allt ferlið og á endanum er allt boðið út. Kleifar ganga því ekki að neinu vísu.
Patreksfjörður
Yfirgangur laxeldisfyrirtækja fyrir vestan, og hjálpsemi ríkisstofnana sem styðja við yfirganginn er fréttnæmur. Má þar nefna Kvígindisdal í Patreksfirði þar sem stóra slysasleppingin var í fyrra. MAST kærði slysasleppinguna til lögreglu og hún er enn í rannsókn. Þrátt fyrir það endurnýjaði MAST rekstrarleyfi Arctic Sea Farm á svæðinu til 16 ára. Sú endurnýjun er í kæruferli.
Stóri lúsafaraldurinn í Patreks- og Tálknafirði í fyrra var vegna þess að fjarlægðamörk, smitvarnir og dýravelferð í reglugerðum voru ekki virt. Ekkert er gert til að leiðrétta það í endurnýjaða rekstrarleyfinu.
Ísafjarðardjúp
Ísafjarðardjúp er ein sorgarsaga frá upphafi strandsvæðaskipulagsvinnunnar til úthlutunar rekstrarleyfa. Eldissvæðin í nýja skipulaginu eru öll inni í hvítum ljósgeirum þriggja vita í Djúpinu. Þrátt fyrir það streyma rekstrarleyfin frá MAST út til Arctic Sea Farm og Arnarlax. Svæði við Sandeyri á Snæfjallaströnd fékk m.a.s. byggingarleyfi hjá HMS, þrátt fyrir að vera innan hvíts ljósgeira frá Óshólavita. Þarna á Vegagerðin að stíga inn og vitna í 4. grein vitalaga https://www.althingi.is/lagas/nuna/1999132.html , sem er svona: „Óheimilt er að byggja hús eða mannvirki sem skyggt gætu á leiðarmerki frá sjónum á þeim boga sjóndeildarhringsins þar sem því er ætlað að þjóna sjófarendum, og hæfilega langt til beggja handa. Getur [Vegagerðin] 1) látið rífa húsið eða mannvirkið á kostnað eiganda þess ef brotið er á móti þessu.“
Vegagerðin á erfitt verk fyrir höndum, því um 70% alls sjókvíaeldis við landið er í hvítum ljósgeirum vita. Það vantar sárlega að fjölmiðlar fjalli á gagnrýninn hátt um skaðleg áhrif sjókvíaeldis á náttúru, umhverfi og aðra atvinnustarfsemi.
Seyðisfjörður
Seyðisfjörður er síðasti fjörðurinn, sem fór inn í umsóknarferli, áður en ákvæði um útboðsskyldu kom í lög árið 2019. Seyðisfjörður átti aldrei að fara í burðarþols- og umhverfismat vegna annarrar starfssemi í firðinum.
Farice-1 strengurinn er með helgunarsvæði upp á 463 m til beggja handa. Ríkisfyrirtækið Farice ehf hefur verið hundsað allt frá því aðvaranir þess komu út í skýrslu til Skipulagsstofnunar 23.12.2020, og það lítur út fyrir að svo verði áfram þrátt fyrir að um þjóðaröryggismál og netöryggi tveggja þjóða sé að ræða, þ.e. Íslands og Færeyja.
Skipan þjóðaröryggisráðs:
• Forsætisráðherra, formaður
• Utanríkisráðherra
• Dómsmálaráðherra
• Ráðuneytisstjórar forsætisráðuneytis, utanríkisráðuneytis, og dómsmálaráðuneytis
• Fulltrúi Slysavarnafélagsins Landsbjargar
• Ríkislögreglustjóri
• Forstjóri Landhelgisgæslu Íslands
• Tveir þingmenn og skal annar þingmaðurinn vera úr þingflokki sem skipar meiri hluta á þingi en hinn úr þingflokki minni hluta
VÁ veit ekki til þess að þjóðaröryggisráð hafi komið að málefnum Farice-1 strengsins á nokkurn hátt, né gefið frá sér neina yfirlýsingu. Það vantar fréttaflutning af þessu því þetta er hagsmunamál almennings.
Innsiglingin
Innsiglingin inn Seyðisfjörð að góðri höfn er þröng. Höfnin er ein af 32 grunnnetshöfnum og ein af 5 megingáttum til landsins, í samevrópska flutningsnetinu, ferjuhöfn til 50 ára og önnur stærsta ferðamannagátt landsins. Grunnnetshafnir njóta siglingaverndar, sem þýðir að það á að tryggja skipum af öllum stærðum og gerðum, farmi , farþegum og áhöfn örugga siglingaleið að höfn. Á Íslandi er siglingaöryggi ekki betur tryggt en svo, að það eru sjókvíaeldisfyrirtækin, sem fá verkfræðistofur til að vinna fyrir sig áhættumat siglinga. Við gerð strandsvæðaskipulagsins átti siglingaöryggið að liggja fyrir, sem grunnforsenda fyrir skipulaginu.
Ofanflóð
Í Seyðisfirði er víða ofanflóðahætta, m.a. í Selsstaðavík þar sem gert er ráð fyrir eldissvæði. Veðurstofan lagði mikla áherslu á það í athugasemdum sínum í skipulagsvinnunni að áhættumat ofanflóða væri virt. Umsóknaraðilinn Kaldvík hefur nú látið gera nýtt ofanflóðamat, sem það bað um á röngum forsendum, þ.e. út frá sjókvíum eingöngu en ekki eldissvæðinu öllu. Þessar röngu forsendur breyta fyrra ofanflóðamati Veðurstofunnar, sem getur aldrei gengið og eru ótæk vinnubrögð. En enn og aftur er það sjókvíaeldisfyrirtækið, sem tekur völdin af ríkisstofnunum. Öryggismálum og almannahagsmunum er vikið til hliðar.
Umhverfið
Í Seyðisfirði eru umhverfislög brotin. Grænt svæði í umhverfismati var þurrkað út til að koma fyrir sjókvíaeldissvæði, í stað þess að stækka græna svæðið og friða fjöruna eins og gert er víða um land. Sagan endurtekur sig. Sjókvíaeldið og hagsmunir eigenda þess ráða en umhverfinu er fórnað.
Íbúalýðræðið
Skv. skoðanakönnun Gallup, sem Múlaþing lét gera, vill 75% kosningabærra íbúa ekki sjókvíaeldi í Seyðisfirði. Það er sárt fyrir fólk að búa í samfélagi þar sem hagsmunir eins fyrirtækis eru teknir fram yfir eindreginn vilja íbúanna og hagsmuni þeirrar atvinnustarfsemi sem fyrir er.
Loftmynd af Seyðisfjarðarkaupstað
Til að glöggva sig á lágmarks stærð á einni eldisstöð fyrir 12 kvíar 100*100 m og tilheyrandi akkerisfestingar höfum við sett gulan ferhyrning yfir kaupstaðinn á myndinni hér í lok greinar. Eins og sést nær svæðið frá brúnni yfir Fjarðará að miðju frystihúsi. Sótt er um þrjár svona stöðvar í innsiglingunni inn fjörðinn.
Eldisstöðvarnar komast ekki fyrir í firðinum nema að loka siglingaleiðinni fyrir stórum skipum og vaða yfir helgunarsvæði Farice-1 fjarskiptastrengsins. Vonandi vaknar meirihluti sveitarstjórnar Múlaþings áður en siglingaleiðin að góðri höfn, sem aflar mikilla tekna, verður illfær.
Með þeim ráðherrum sem sitja í Þjóðaröryggisráði, koma alls sjö ráðherrar að sjókvíaeldismálinu í Seyðisfirði. Ráðherrar verða að átta sig á því að það gengur ekki upp að ógna netöryggi tveggja þjóða fyrir stundarhagsmuni eins sjókvíaeldisfyrirtækis. Farice-1 er mikilvægur innviður í eign ríkisins.
F.h. VÁ – félags um vernd fjarðar
Magnús Guðmundsson
